Cele:

• wzór ogólny monosacharydów,

• reakcja otrzymywania glukozy,

• znaczenie monosacharydów,

• właściwości monosacharydów,

• zastosowanie monosacharydów.

 

 

1. Wzór ogólny monosacharydów.

C₆H₁₂O₆

 

Fruktoza i glukoza są izomerami, czyli maja taki sam wzór sumaryczny ale inne wzory strukturalne.

 

2. Reakcja otrzymywania glukozy – fotosynteza.

W przyrodzie glikoza powstaje w wyniku fotosyntezy czyli samożywnego sposobu odżywiania się roślin. Sam proces fotosyntezy jest skomplikowany ale my dzisiaj zapiszemy go w najprostszej formie. Przypominam, że fotosynteza polega na zamianie prostych związków nieorganicznych w proste związki organiczne i tlen przy udziale energii świetlnej i chlorofilu.

 

 

energia świetlna

6 CO₂ + 6 H₂O ----------------- C₆H₁₂O₆ + 6 O₂↑

chlorofil

 

 

3. Właściwości monosacharydów:

Właściwości glukozy oraz fruktozy :

1. Właściwości fizyczne:

• Substancje stałe

• Mają budowę krystaliczną

• Bezbarwne

• Dobrze rozpuszczają się w wodzie

2. Właściwości chemiczne:

• Bezwonne

• Mają słodki smak.

 

4. Znaczenie monosacharydów dla organizmu:

• Podstawowe źródło energii

• W komórkach glukoza jest utleniana ( spalanie) dzięki czemu organizm pozyskuje energię do życia i funkcjonowania. Przy zmniejszonej ilości tlenu nie zachodzi utlenianie glukozy i wytwarzane jest znacznie mniej energii – odczuwamy to jako zmęczenie. Na brak tlenu szczególnie wrażliwy jest nasz mózg.

 

Reakcja biologicznego utleniania glukozy jest odwrotna do fotosyntezy:

 

enzymy

C₆H₁₂O₆ + 6 O₂ --------- 6 CO₂↑ + 6 H₂O + energia

 

glukoza tlen tlenek węgla (IV) woda

 

• Nadmiar glukozy zamieniany jest w wątrobie i mięśniach na glikogen.

• Wahania stężenia glukozy we krwi mogą być groźne dla organizmu i prowadzić do powstania chorób dlatego tak ważne jest zdrowe odżywianie:

• Hipoglikemia – zbyt małe stężenie glukozy.

• Hiperglikemia – zbyt duże stężenie glukozy we krwi ( cukrzyca ).

 

5. Zastosowanie monosacharydów:

• Przemysł szklarski – produkcja luster i bombek choinkowych.

• Przemysł farmaceutyczny – produkcja Wit. C, tzw. wypełniacz tabletek,

• Przemysł spożywczy – np. produkcja lodów i sztucznego miodu, peklowanie mięs, słodzenie potraw dla niemowląt

• Przemysł kosmetyczny – produkcja kosmetyków.

• Garbarstwo – barwienie skór.

• Przemysł włókienniczy – bielenie bawełny.

 

Imię i nazwisko …........................................................ klasa …............. data.............

 

KARTA PRACY :

SKŁADNIKI CHEMICZNE ŻYWNOŚCI, TŁUSZCZE I BIAŁKA

 

 

 

1. Uzupełnij tabelę, wpisując odpowiednie nazwy produktów spożywczych.

 

 

biały ser, olej roślinny, olej kokosowy, szynka, kasza gryczana, marchew, fasola, śmietana, kalafior, chleb żytni, miód, jajka, smalec, kukurydza, winogrona, masło roślinne, tran, oliwa

 

Źródła		Źródła tłuszczów
sacharydów	białek	roślinnych	zwierzęcych

 

2. Przyporządkuj rodzajom tłuszczów oznaczonych cyframi ich przykłady oznaczone literami. Do danego rodzaju tłuszczu można przyporządkować więcej niż jeden przykład.

 

1. tłuszcze zwierzęce

2. tłuszcze roślinne

3. tłuszcze stałe

4. tłuszcze ciekłe

5. tłuszcze nasycone

6. tłuszcze nienasycone

 

a) smalec, masło śmietankowe, masło roślinne,

b) olej rzepakowy, oliwa, olej sojowy

c) olej sojowy, olej słonecznikowy, tran,

d) smalec, masło, tran

e) olej rzepakowy, tran, masło roślinne,

f) smalec, masło śmietankowe, margaryna,

g) olej rzepakowy, masło roślinne, olej słonecznikowy.

 

1. ______ , 2. ______, 3. ______, 4. _____, 5. _______, 6. ______.

 

 

3. Rozwiąż test dotyczący białek. Podkreśl prawidłowe dokończenie stwierdzeń.

 

1. Białka to związki:

a) wielkocząsteczkowe zbudowane z aminokwasów,

b) wielkocząsteczkowe zbudowane z amin,

c) proste.

 

2. Aminokwasy połączone są wiązaniami:

a) pojedynczymi,

b) nasyconymi,

c) peptydowymi.

 

3. Przedmiot ze srebra zanurzony w roztworze białka przybiera barwę czarną, gdyż:

a) w białku znajduje się węgiel,

b) białko zawiera siarkę i powstał czarny osad siarczku srebra (I),

c) w białku występują metale ciężkie.

 

4. Reakcja ksantoproteinowa jest reakcja białka z:

a) stężonym kwasem siarkowym (IV),

b) stężonym kwasem chlorowodorowym,

c) stężonym kwasem azotowym (V).

 

5. Białka proste zbudowane są wyłącznie z:

a) amin,

b) reszt aminokwasowych,

c) kwasów karboksylowych.

 

6. Białka mogą być zbudowane z:

a) 30 różnych aminokwasów,

b) 20 różnych aminokwasów,

c) 40 różnych aminokwasów.